Hví er “Hon…” tilnevnd? – Why has “She…” been nominated?

Tá okkurt verk verður tilnevnt til eina heiðursløn, verður vanliga ein grundgeving gjørt fyri hesum. Grundgevingin fyri at “Hon, sum róði eftir ælaboganum” er tilnevnd til Barna- og Ungdómsbókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins  er sambært tilnevningarnevndina hendan:

Hon, sum róði eftir ælaboganum. Rakel Helmsdal. Bókadeild Føroya Lærarafelags. 2014.

16 ára gamla Argantael hevur sett sær fyri at skræða sítt lív sundur. Ein lagnutungan dag skræðir hon síðurnar úr dagbók síni og tveitir leivdirnar á sjógv. Hon rør síðani bátin hjá unnusta sínum so langt út, at hon kann vera vís í, at hon ikki nær til lands aftur, tá hon hevur slept árunum.

 Meðan hetta fer fram, ferðast hon í tonkunum aftur til ymiskar hendingar lívinum, og vit fáa innlit í ein truplan barndóm, sum er merktur av kensluligum fátækradømi. Bókin tekur evni upp, sum alsamt røra seg millum ungdóm: uppvøkstur, vinalag, dreymar, sterkar kenslur og treytaleysan kærleika av ymsum slagi. Í verðini hjá Argantael uppliva vit avleiðingar av sálarsjúku og vansorgan, vit fáa lut í hennara øvund og sorg, og fylgja hennara trilvandi royndum at finna seg til rættis í lívinum og at royna at koma til sættis bæði við sín kynsliga samleika og samleika sum heild.

Hóast evnið í bókini er lagnutungt, og hóast ongar lættar loysnir upp á trupulleikar eru at hóma, so er bókin skrivað við leikandi lættleika og einari framdrift í søgugongdini, sum ger hana hugtakandi og spennandi. Rýtmurnar frá tónleiki og dansi, sum eru gjøgnumgangandi motiv í bókini, fylgja gentuni allan vegin, sum hon rør í takt ímóti deyðanum. Hóast deyðin er sterkt til staðar sum ein skuggi allan vegin gjøgnum bókina, so spríkir kortini ein titrandi kensla av lívi og lívsvilja upp úr síðunum; ein møguleiki fyri at menniskjað, tá til stykkis kemur, stígur upp um lívsins trupulleikar.

Við ríkum myndamáli og fjøltáttaðum millumtekstatilsipingum er teksturin samansettur og margtýddur. Hann hevur eina dýpd og merkingarmøguleikar, sum kunnu bjóða lesaranum av. Lesarin verður settur í støðuna hjá teirri 16 ára gomlu gentuni og fær hug til at stríðast saman við henni;  at rógva fyri lívinum, sum bókin fær sannført lesaran um, hóast alt er ómissandi – óansæð hvørjum trupulleikum tú møtir á tíni leið.

Rakel Helmsdal (f. 1966) er ein virkin høvundur, sum í mong ár hevur givið bøkur út til børn í øllum aldri eins og sjónleikir og stuttsøgur til vaksin. Hetta er fyrsta ungdómsskaldsøga hennara. Søgan um Argantael fer fram í sama eyðkenda fiktiva býi, Port Janua, sum vit kenna aftur frá fleiri av verkunum hjá Rakel Helmsdal.

The reasons why “She rowed after the rainbow” is nominated for The Nordic Council Children and Young People’s Literature Prize are these: 

Argantael (16) has decided to rip her life apart. She starts with her diary – tearing out the pages and throwing them into the sea. She then rows her boyfriend’s boat so far out to sea that she’s sure she won’t be able to get back to dry land again once she lets go of the oars. All the while, she is recalling episodes from her life, and we gain insight into a difficult childhood marred by emotional poverty. The book addresses evergreen adolescent issues: relationships with parents, friendships, dreams, unconditional love of various types and strong emotions. In Argantael’s world, we witness the consequences of mental health issues and neglect, and share in her jealousy and grief. We follow her hesitant attempts to find her place in life and to reconcile herself not only with her sexuality, but also with her identity in general.

Despite the fact that it covers serious issues and proposes no easy solutions, Hon, sum róði eftir ælaboganum (“She Who Rowed after the Rainbow”, not translated into English) is written with a playful ease and an energetic narrative momentum that makes it fascinating and entertaining. Musical and dance rhythms are recurring motifs in the book, and accompany the girl all the way as she rows rhythmically towards death. Even though death looms like an overwhelming shadow throughout, the pages brim with a sparkling vitality and an irrepressible will to live, and the possibility of ultimately overcoming our problems is just as ever-present.

Rich imagery and intertextual references make for an ambiguous text comprising many diverse elements. Its depth and myriad potential interpretations make it a challenging and engaging read.

We are put in the 16-year-old girl’s shoes and we want to fight alongside her, to row for her life – which the book quietly convinces us is invaluable, despite the hardships we endure and the challenges we face along the way.

Rachel Helmsdal is a prolific writer who has published a large number of books for children of all ages, as well as plays and short stories for adults. This is her first novel for young adults. The story of Argantael takes place in the same fictional town, Port Janua, as several of her other works.

Hvorfor “Hun roede efter regnbuen” er nomineret til Nordisk Råds børne- og ungdomslitteraturpris:

16 år gamle Argantael har besluttet sig for at rive sit liv i stykker. En skæbnesvanger dag river hun siderne ud af sin dagbog og kaster resterne i havet. Derefter ror hun sin kærestes båd så langt ud, at hun kan være sikker på, at hun ikke kan nå ind til land igen, da hun har givet slip på årerne. Mens dette sker, rejser hun i sine tanker tilbage til forskellige episoder i hendes liv, og vi får indsigt i en svær barndom, præget af følelsesmæssig fattigdom. Bogen tager emner op, som er evigt aktuelle blandt unge: forhold til forældrene, venskab, drømme, betingelsesløs kærlighed af forskellig art og stærke følelser. I Argantaels verden oplever vi konsekvenserne af psykisk sygdom og omsorgssvigt, og vi tager del i hendes jalousi og sorg. Vi følger hendes famlende forsøg på at finde sig til rette i livet og på at forsone sig med sin seksuelle identitet og identitet generelt.

Til trods for at emnet i Hon, sum róði eftir ælaboganum (Hun, som roede mod regnbuen) er skæbnesvangert, og der ikke er nogen udsigt til nogle nemme løsninger på problemerne, så er bogen skrevet med en legende lethed og en fremdrift i handlingsforløbet, som gør den fascinerende og underholdende. Rytmerne fra musik og dans, som begge er gennemgående motiv i bogen, følger pigen hele vejen, mens hun ror i takt mod døden. Selv om døden er stærkt til stede som en overvældende skygge hele vejen gennem bogen, så sprudler en tindrende følelse af liv og livsvilje op af siderne i bogen; muligheden for at mennesket, når det kommer til stykket, formår at stige op over problemerne, er stadig nærværende.

Med et rigt billedsprog og forskelligartede intertekstuelle referencer er teksten sammensat og flertydig. Den har en dybde og fortolkningsmuligheder, som kan udfordre og engagere læseren.

Vi bliver sat i den 16 år gamle piges situation og får lyst til at kæmpe sammen med hende; at ro for livet, som bogen stilfærdig får overbevist læseren om er uvurderligt – til trods alle genvordigheder, og uanset hvilke udfordringer man møder på vejen.

Rakel Helmsdal (f. 1966) er en produktiv forfatter, som i mange år har udgivet bøger til børn i alle aldre, samt skuespil og noveller til voksne. Dette er hendes første ungdomsroman. Historien om Argantael foregår i den samme fiktive by, Port Janua, som vi genkender fra flere andre af Rakel Helmsdals værker.